KANAAT: İLAHİ TAKDİRE RAZI OLMAK

KANAAT: İLAHİ TAKDİRE RAZI OLMAK

“(Şayet) biriniz, mali imkânlar bakımından ve bedenen kendisinden daha iyi durumda olanlara (imrenip) bakacak olursa; bir de (bu yönlerden) kendisinden daha kötü durumda olanlara baksın!” (Buhari, Rikâk, 30; Müslim, Zühd, 8.)

Balkonda oturup etrafı seyreden yürüme engelli biri, kaldırımda yürüyen kişiye bakarak “Keşke ben de bu şekilde yürüyebilseydim.” diye iç geçirir. Kaldırımda yürüyen kişi ise yanından geçen bisikletliye bakarak “Keşke bir bisikletim olsa da yürümek zorunda kalmasam.” diye temennide bulunur. Bisikletli, hemen yanı başındaki kırmızı binek arabayı görünce “Keşke böyle bir arabam olsa da pedal çevirmeyle uğraşmasam.” der. Kırmızı arabanın sahibi, yanından geçen lüks cipe; lüks cip sahibi de hemen tepesinde uçan helikoptere sahip olmak istediklerini ifade ederler…
 
İşte bu sahip olma tutkusu ve daha iyisini isteme, insanda küçüklükten itibaren var olan fıtri bir duygudur. Aslında sahip olma tutkusu, yadırganacak bir vasıf değildir. Bu vasıftır insanı hayatta tutan; bu tutkudur insanın hayatta başarılı olmasını sağlayan… Ne var ki isteklerin bir yerde nihayet bulması kaçınılmazdır. Zira insan, Peygamberimizin (s.a.s.) “İnsanoğlunun iki vadi dolusu malı olsa bir üçüncüsünü daha ister…” (Buhari, Rikâk, 10.) hadisinde ifade ettiği gibi elinde olandan daha fazlasını istemeye meyillidir. Yine Efendimiz (s.a.s.) “İnsan ihtiyarlasa bile, iki duygusu hep genç kalmaktadır: Biri çok kazanma hırsı, diğeri ise çok yaşama arzusudur.” (Buhari, Rikâk, 5.) buyurarak insandaki bu meylin geçici olmadığını ve her daim genç kaldığını dile getirmiştir.
 
İnsanda her daim genç kalan çok kazanma hırsının ve dünya tutkusunun panzehri kanaatkârlıktır. İşte bu ayki sayı için seçtiğimiz hadis, kanaatkârlığın nasıl olacağını bize çok net bir şekilde izah etmektedir.
 
Kanaatkârlık, insanın sahip olduklarına rıza gösterip şükretmesi ve bunlarla yetinmesi olarak ifade edilmektedir. Bu tavrın zıddı olan tamahkârlık (açgözlülük) ise kişinin sahip olduklarıyla yetinmeyip başkalarının elindekilere göz dikmesi ve her daim daha fazlasını istemesidir.
 
Kanaatsizlik, kişinin hem dünyada hem de ahirette kaybetmesine sebep olur
 
İnsan, kanaat etmeyecek ve isteklerine bir sınır koymayacak olursa, elindekilerle yetinmediği için mutluluğu ve huzuru bulamayarak dünyada, ihtiraslarının peşinde koştuğu için kulluk vazifelerini ihmal ederek ahirette kaybedenlerden olabilir. Ayrıca kanaatsizlik bir süre sonra “Nasıl olursa olsun, nereden gelirse gelsin; yeter ki benim olsun.” anlayışıyla kişiyi kumar, rüşvet, hırsızlık gibi gayrimeşru işlere de sevk edebilir. Hırslarına yenik düşüp arzularının peşinde koşan kanaatsiz insan, yeryüzünün en şerefli varlığı olduğunu unutup yaratılmışların en şerlisi hâline gelebilir. Bu noktadan sonra da isteklerine ulaşmak için yapmayacağı şey yoktur artık; ekinleri ve nesilleri ifsat eder, insanlığın ve yeryüzünün sonunu getirecek işlere imza atar (!)…
 
Peygamberimizin buyurduğu gibi zenginliğin mal çokluğu değil gönül tokluğu olduğunu (Buhari, Rikâk 15.) bilen kanaatkâr kişi ise hem dünyada hem ahirette kazananlardan olacaktır. Zira kanaat etmek; kadere rıza göstermektir.
 
Kadere rıza göstermektir
 
Kanaat, kişinin cüzi iradesiyle tüm gayretini sarf ettikten sonra külli irade sahibi Yüce Allah’a tevekkül etmesi; “Ben bana verdiğine razıyım; Sen de benden razı ol.” demesidir. Bu itibarla kanaatkârlık, aza razı olup daha fazla gayret etmemek veya tembellik yapmak değil; üzerine düşeni yaptıktan sonra elde olana rıza göstermektir.
 
Yüce Allah’ın isim ve sıfatlarına iman etmektir
 
Kanaatkâr kul, “Yeryüzünde hiçbir canlı yoktur ki rızkı Allah’a ait olmasın.” (Hud, 11/6.) ayetinin farkında olur; “Şu an sahip olduğum şeyleri Rezzâk ismiyle bana lütfeden Yüce Allah’tır. Bana rızık olarak bu kadarını verdiyse vardır bir bildiği, çünkü O Alîm’dir; vardır bir hikmeti, çünkü O Hakîm’dir.” diyerek Allah’ın Rezzâk, Alîm, Hakîm olduğuna iman ettiğini göstermiş olur.
 
Yeri gelmişken, yeryüzündeki ıstırapların, açlık ve sefaletin genellikle insanoğlunun kanaatsizliği yüzünden olduğunu belirtmek isteriz. Zira biliriz ki Yüce Allah, Rezzak sıfatıyla bütün mahlûkata yetecek kadar rızık göndermektedir. Ancak insan, açgözlülüğü ve daha fazlasını isteme hastalığı dolayısıyla başkalarının rızkını gasp etmekte; netice olarak da dünyanın bir kısmı açlık ve sefaletle, diğer kısmıysa aşırı yemeden kaynaklı hastalıklarla boğuşmaktadır.
 
Şükreden bir kul olabilmektir
 
Şükür, olmazsa olmaz bir ibadet olup kulun Rabbinden razı olduğunun göstergesidir. Bu da sahip olunan nimetin farkına varmakla olacaktır. İşte yukarıdaki hadis, bize bu farkındalığın nasıl oluşacağını çok somut bir şekilde ifade etmektedir. Sağlık, servet ve imkânlar açısından kendisinden daha düşük konumda olanların hâline bakmak, Anadolu’daki tabirle “Beterin de beteri varmış.” dedirterek kişiyi kanaatkâr yapacak ve onun şükreden bir kul olmasını sağlayacaktır. Peygamberimiz (s.a.s.) de “Kanaatkâr ol ki insanların Allah’a en çok şükredeni olasın.” (İbn Mâce, Zühd, 24.) buyurmakla kanaat ve şükür arasındaki ilişkiyi açıkça ortaya koymaktadır.
 
Son olarak, hiçbir şeye sahip olunmasa bile insan olarak yaratılmak ve İslam ile şereflenmek gibi iki büyük nimete sahip olmak kanaat etmek için başlıca sebeplerdir. Bu hususta Peygamberimiz (s.a.s.), Müslüman olup da Allah’ın kendisine verdiği nimetle kanaat eden kişinin felaha erişeceğini bildirmiştir. (Müslim, Zekât, 125.)
 
Yüce Allah bizleri, kanaat etmek suretiyle tükenmeyen bir hazineye sahip olanlardan eylesin.
 
Hadisten öğrendiklerimiz
 
1. Sağlık, servet ve imkânlar açısından kendisinden daha düşük konumda olanların hâline bakmak, kanaatkâr olmanın en iyi yoludur.
 
2. Yüce Allah’ın verdiklerine az çok demeden razı olmak kanaat etmektir.
 
 
Halil KILIÇ / DİYANET AYLIK DERGİ

ALLAH KATINDA DEĞERLİ İNSAN

“Size cennet ehlini haber vereyim mi? Her zayıf ve güçsüz olan kimsedir. Bu kişi bir konuda Allah’a

Oku

EBEDÎ KURTULUŞUN AYRILMAZ İKİ SERMAYESİ: MAL VE CAN

“Cihat yok, sadaka yok, peki cennete nasıl gideceksin?” (Ahmed b. Hanbel, V, 224; el-Hâkim, Müstedre

Oku

ŞEFKAT VE MERHAMET PEYGAMBERİ

“Ant olsun, size kendi içinizden öyle bir peygamber gelmiştir ki sizin sıkıntıya düşmeniz ona çok ağ

Oku

MÜMİN ÜLFET EDEN VE KENDİSİYLE ÜLFET EDİLENDİR

Sehl b. Sa’d es-Saîdîʼden (r.a.) rivayet edildiğine göre Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuşt

Oku

SEVGİNİN PEŞİNDE BİR ÖMÜR

Sehl b. Sa’d es-Sa‘îdî’den rivayet edildiğine göre bir adam Hz. Peygamberʼe (s.a.s.) gelerek “

Oku

MÜMİNCE BİR DURUŞ: ÖLÇÜLÜ HAREKET ETME

Resulüllah (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: “Müminin kendisini küçük düşürmesi uygun değildir.” Ashab, o

Oku

HADİS USÛLÜ BU ÜMMETİN YÜZ AKIDIR

Günümüzde sünnete karşı eleştirel yaklaşanların diline doladığı hususlardan birisi de şudur:

Oku

BAKARA SURESİNİN SON İKİ AYETİ

Ebû Mes’ûd el-Bedrî’den (r.a.) rivayet edildiğine göre, Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurdu: “Kim Bakar

Oku

DÜNYAYA BEDEL ÜÇ NİMET

Seleme b. Ubeydullah b. Mihsan el-Ensari babasından rivayet ettiğine göre Rasulüllah (s.a.s.) şöyle

Oku

AĞAÇ VE ÇEVRE

Enes b. Malik’ten (r.a.) rivayet edildiğine göre Rasulüllah (s.a.s.) şöyle buyurdu: "Bir Müslüman ağ

Oku

MESCİD-İ AKSA

Ebu Hüreyre’den (r.a.) rivayet edildiğine göre Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurdu: "(İbadet için) s

Oku

CİHAT'TA ÖNCELİK

Fedale b. Ubeyd’den (r.a.) rivayet edildiğine göre Rasulüllah (s.a.s.) şöyle buyurdu: "Mücahit, nefs

Oku

ŞER ODAKLARINA KARŞI TEYAKKUZ HÂLİNDE OLMAK

Sevban'dan (r.a.) rivayet edildiğine göre Rasulüllah (s.a.s.) şöyle buyurdu: “Çok geçmez, yeme içme

Oku

TAKLİDİ İMANDAN TAHKİKİ İMANA: GELİN PEYGAMBERLERİ DOĞRU TANIYALIM

“Andolsun ki, Rasulüllah, sizin için, Allah'a ve ahiret gününe kavuşmayı umanlar ve Allah'ı çok zik

Oku

HZ. PEYGAMBER'İN İZİNDE MEDİNE'DEN MEDENİYET'E

Hadis ve sünnet tasavvurunun krize girmesi, İslam medeniyetinin de krize girmesine; İslam medeniyeti

Oku

EN SEVİMLİ MEKÂN: CAMİ

Ebu Hüreyre’den (r.a.) rivayet edildiğine göre Rasulüllah (s.a.s.) şöyle buyurdu: "Beldelerin Allah’

Oku

HAC TEVHİDİ YENİDEN ANLAMAK

MEKKE arzla semanın, yerle göğün, şehadet âlemiyle gayp âleminin buluştuğu yerdir. Allah Teala son o

Oku

S A B I R

“Ey iman edenler! Sabredin, sabır yarışında (düşmanlarınızı) geçin!” Âl-i İmrân sûresi (3), 200

Oku